تازه در اول راه تغییر سینما هستیم | فیلم ایرانی مورد علاقه ام « درباره اِلی » است

محمد حسن گودرزی : سینمای مستقل در صنعت سینما از جایگاه مهمی برخوردار است و فیلمسازان مستقل در سراسر جهان تلاش می کنند که بدون توجه به قوائد سینمای تجاری کشورهای خود، تفکرشان را در غالب ساخت فیلم های مستقل که معمولا با بودجه ناچیزی ساخته می شوند، بیان کنند. سینمای مستقل آمریکا هم در چند سال اخیر و به خصوص به لطف رشد و توسعه فناوری های جدید دیجیتالی در زمینه ساخت محتوای رسانه ای محدودیت های فنی و بودجه را شکست دهند. این موضوع در کنار رشد پدیده ای به نام رسانه جاری(Streaming media) که شرکت هایی مانند نِتفلیکس (Netflix) آن را توسعه داده اند و فیلمسازی سُنتی را تحت تاثیر قرار داده است، باعث شده که برخلاف گذشته، تماشاگران از حقو انتخاب های بیشتری برخوردار باشند.

پرفسور جیمز لیونز (James Lyons) استاد دانشگاه اِکستر (University of Exeter) در رشته مطالعات فیلم و کارشناس سینما است که کتاب ها و مقالات زیادی در زمینه های مربتط با سینما و فرهنگ سینما نوشته است. از جمله آثار وی می توان به کتاب فروختن سیاتل: به نماینده معاصر شهر آمریکا(Selling Seattle: Representing Contemporary Urban America) در مورد زندگی شهری در آمریکا و فرهنگ آن ، کتاب میامی وایس (Miami Vice) در زمینه سریالی به همین نام و تهیه کنندگی فیلم مستقل The Risk Taker’s Survival اشاره کرد. وی در گفت و گویی که با دیباچه داشت در مورد وضعیت امروز سینمای مستقل آمریکا و تاثیرات فناوری دیجیتال بر صنعت سینما صحبت کرده است که در ادامه می آید. 

* لازم به ذکر است که این مصاحبه از طریق ای مِیل انجام شده است

امروزه پدیده ای مانند نِتفلیکس به طور کامل مفهوم فیلمسازی را تغییر داده است. فکر می کنید این تغییرات چقدر بر هالیوود و فیلمسازی سنتی در آمریکا تاثیر بگذارد؟

خیلی سخت است که بخواهیم در این زمینه اندازه ای تعیین کنیم . تازه در اول راه چگونگی تغییر دادن سینما توسط خدمات استریم مانند نتفلیکس هستیم. فکر می کنم این تغییرات تاثیر کمتری بر فیلمسازان نسبت به نمایندگان و توزیع کنندگان فیلم بگذارد.اما باید به این نکته اشاره کرد که سرویس های استریم جدید دیزنی و آنهایی که شرکت های NBC Universal و Warner Media ارائه می دهند، دلیلی بر انعطاف پذیری و با دوام بودن کمپانی های سرگرمی هالیوودی است که همواره وجود دارد.

هزینه فیلمسازی در آمریکا بسیار بالا است. سینمای مستقل چطور بودجه فیلمسازی خود را تهیه می کند ؟

فناوری دیجیتال فیلم سازی کم بودجه را دموکراتیک کرده است. همه چیزهایی که شما اینجا یا در ایران برای فیلمسازی نیاز دارید یک گوشی هوشمند است! تقریبا هرکس می تواند فیلم بسازد. مسئله واقعی همیشه استعداد است. آیا چیزی جالب برای گفتن یا نشان دادن دارید؟ و البته پیدا کردن مخاطب در دنیایی که در آن محتواهای بسیاری برای جلب توجه با هم رقابت دارند. چرا باید یک نفر فیلم شما را حتی اگر رایگان عرضه شده باشد، تماشا کند؟! به همین دلیل است که متولیان این صنعت، استودیوهای هالیوود ، شرکت های فیلمسازی آمازون، اپل و Netflix، بسیار قدرتمند هستند.

نقاط قوت و ضعف سینمای مستقل آمریکا چیست ؟

نقاط قوت سینمای مستقل آمریکا اصالت و تنوع قصه گویی در آن و روشی است که دیدگاه های مختلف به جهان ارائه می دهد. در غیر این صورت بسیاری از انواع زندگی و فرهنگ های مختلفی که هرگز دیده نمی شوند. بسیاری از نوآوری های هنری از این روش به وجود آمده و کارگردانان مهمی مانند اسپایک لی (Spike Lee)، کوئنتین تارانتینو (Quentin Tarantino)، بَری جنکینز (Barry Jenkins) و کِلی ریچارت (Kelly Reichardt) از این راه کار خود را آغاز کرده اند.

نقطه ضعف سینمای مستقل همیشه بازار و مشکل ساختن فیلم های سینمایی بلند است. اکثر این فیلم ها هرگز اکران سینمایی ندارند و به مرحله پولسازی نمی رسند، حتی فیلم های افرادی که برنده جایزه می شوند!

در سال های اخیر برخی از منتقدان رسانه ای دوران کنونی را عصر طلایی تلویزیون توصیف کرده اند. به طور کلی با توجه به رونق مجدد تلویزیون و برنامه های تلوزیونی این موضوع می تواند صنعت سینما را با کاهش مخاطب رو به رو کند ؟

این اولین دورانی نیست که دوران طلایی تلویزیون لقب می گیرد. در اواخر دهه 40 و 50 میلادی، برای اولین بار بود که تعداد تماشاگران سینما کاهش یافت و هرگز این آمار بهبود پیدا نکرد. اما سینما یاد گرفت که با این قاب جادویی سازگار شود( حداقل برای چند دهه استودیو های هالیوودی بخش بزرگی از برنامه های تلویزیون های آمریکا را تولید می کردند). من نسبتا اطمینان دارم که سینما با چالش های این دوران تکامل یافته و سازگار خواهد شد و برای بسیاری از مردم به عنوان یک سرگرمی مهم تا دهه ها ادامه خواهد یافت.

چقدر از سینمای ایران شناخت دارید؟ کارگردان و فیلم ایرانی مورد علاقه شما چیست ؟

کارهای عباس کیارستمی، اصغر فرهادی و سمیرا مخملباف را دوست دارم اما باید کارهای بیشتری از افرادی مانند مجید مجیدی و داریوش مهرجویی ببینم. فیلم ایرانی مورد علاقه ام "درباره اِلی" است.

توصیه شما به فیلمسازان مستقل در سراسر دنیا چیست ؟

من فیلمساز نیستم (هر چند تهیه کننده فیلم مستقلی به نام The Risk Taker’s Survival بوده ام) پس در جایگاهی نیستم که بخواهم به فیلمسازان توصیه ای کنم. اما برای شروع حس می کنم که ساختن فیلم های کوتاه هنوز هم بهترین راه برای شروع است – هنر و صدای خود را ارائه دهید و روش های مختلف را برای نشان دادنش به تماشاگران بیابید. این دوران زمانی است که فیلم کوتاه و محتوای آن به شکوفایی رسیده بنابراین کار خود را انجام دهید!